GD&T زبانی است بین المللی برای توصیف یک محصول در سه بعد و از قوانین بین المللی و علامت های شناخته شده برای معرفی محصول استفاده میکند و باعث حذف شدن توضیحات گوناگون و تفسیرهای اضافه نقشه می شود.
ابعاد گذاری و تلرانس گذاری هندسی یا همان GD&T یکی از قدرتمندترین ابزار هاست که میتواند به کاهش هزینه ها، بالا بردن کیفیت کم کردن زمان تولید کمک کند.
ابعادگذاری و تلرانس‌گذاری هندسی (GD&T) در تمام دنیا به عنوان تنها روش موثر برای تعریف قطعه هندسی شناخته شده است.
در دو قرن اخیر، صنعت برای تعریف شفاف قطعه با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کرده است.
و در نهایت بعد از گذشت بیش از 80 سال بهسازی و اصلاح، صنعت دارای استانداردی می باشد که تقریباً تمام موقعیت‌ها را به خوبی کنترل میکند.
این استاندارد توسط انجمن مهندسین مکانیک آمریکا منتشر و در قالب ASME Y14.5-2018طراحی شده است. ممکن است در اولین نگاه، نقشه کشی، طبق استاندارد جدید به ظاهر پیچیده باشد، با این حال، با نگاه مستقل به هر نماد یا تلرانس، همه چیز برای شما شفاف و ملموس خواهد شد.
نقشه مهندسی یک سند قانونی است. از آنجائیکه بخشی از قرارداد بین دپارتمان‌ها یا مشتریان و تأمین کنندگان است، بنابراین باید مانند هر سند قانونی دیگر، دارای معنی و مقصود واحد و به دور از هر نقطه ضعف و نقص باشد.
در یک بررسی جامع :
معمولاً هندسه ایده‌آل به صورت شفاف توسط ابعادگذاری تعریف شده است. به طور معمول مقدار تغییرات قابل قبول یا تلرانس هندسی اسمی (ایده آل) واضح نیست. در بیشتر شرکت‌ها مسئولیت تلرانس فرض شده بدون هیچ ورودی مناسبی از مناطق به دپارتمان طراحی سپرده شده است که باید با مشخصات مقایسه شوند. اغلب تلرانسها به شدت بسته، غیرشفاف و غیر قابل اجرا هستند. که اکثر این مشکلات به دلایل زیر می باشد:
نمودار روبرو نشان می‌دهد که هنوز بسیاری از شرکت‌ها، منتظرند که مشکلی را قبل از اینکه آن را رفع نمایند، پیدا کنند، این نمودار برای سال‌ها در مجلات مهندسی قابل قبول بوده است. (تعریف ردیابی) یک رویکرد به مراتب بهتر در پیش بینی مشکلات است و اینکه اجازه ندهید آنها رخ دهند.
استاندارد ASME Y14.5 و استانداردهای ISO به صورت توأماً برای GD&T گسترش پیدا کرده‌اند. زیرا اصول بسیار مشترکی در آنها وجود دارند. متاسفانه، همیشه چند تفاوت بین استانداردهای GD&T وجود دارد. استاندارد Y14.5 همیشه تاکید زیادی روی قصد طراحی دارد. این بدین معنی است که قطعات ،به طور کلی تعریف شده‌اند تا اطمینان حاصل شود که عملکرد مورد نظر را انجام می‌دهند. این مورد ممکن است موضوع را در بعضی مواقع برای کسانی که تولید و بازرسی این قطعه را انجام دهند، دشوار کند. استاندارد Y14.5 نمی گوید که برای ساختن چگونه قطعه را تولید کنند یا بازرس برای بازرسی قطعه از چه تجهیزاتی استفاده کند. این مقصود در نظر گرفته میشود تا روشن باشد چه چیزی قابل قبول است و اطمینان حاصل شود که استفاده از قطعه مورد نظر آنچه را که برای آن مقصود در نظر گرفته شده است انجام خواهد داد. مطمئنا، طراح باید هنگام طراحی نقشه، تولید و بازرسی قطعه این بخش را در نظر بگیرد. به همین دلیل است که جستجوی وروردی از دیگر حوزه‌ها بسیار مهمتر است.
استانداردهای GD&T ایزو تاکید بیشتری بر مترولوژی یا اندازه گیری قطعه دارند. اغلب ISO به سمت پیشرفت در تجهیزات اندازه‌گیری به جای عملکرد قطعه هدایت میشود. این یک دلیل بزرگ است که چرا ASME Y14.5 استانداردی است که در سراسر جهان استفاده میشود.
در طول جنگ جهانی دوم ایالات متحده قطعات کثیری را تولید می نمود .این قطعات جهت استفاده به سایر نقاط درگیر جنگ فرستاده می شد . علی رغم تولید قطعات مطابق تعاریف انجام شده آن ها قابل استفاده نبودند. بعد از جنگ ، کمیته ای متشکل از نمایندگان دولت ، صنعت و آموزش تشکیل شد . وقت و تلاش زیادی جهت انجام بررسی مشکل قطعات معیوب صرف شد.
این کمیته می بایست جهت اطمینان از عملکرد و مونتاژ مناسب قطعات در هر زمان راه حلی می یافت. نتیجه ی این کارگروه بسط و توسعه Gd&T بود .نتیجه آن ارائه استاندارد USASI Y 14.5-1966 بود. این استاندارد در سال های بعد نیز بازنگری شد.
ANSI Y14.5 -1974
ANSI Y14.5M – ۱۹۸۲
ANSI Y14.5M -۱۹۹۴
ASME Y 14.5M-2009
ASME Y 14.5M-2018
اکنون در اکثر قرارداد ها ، ترسیم نقشه ها مطابق با این استاندارد و به دلیل ایجاد فهم مشترک و کاهش هزینه ها جز الزامات می باشد
با این مقدمه کارشناسان رغبت بیشتری به آموزش GD&T و یادگیری مباحث GD&T خواهند داشت. آن ها درک بهتری نسبت به چگونگی مونتاژ قطعات و برقراری ارتباط بین بخش های طراحی ، ساخت و کنترل کیفیت یک شرکت بسیار راحت تر خواهد بود .
ابعادگذاری و تلرانس گذاری هندسی یک زبان بین المللی با استفاده از علائم می باشد و این زبان برای تعریف اندازه ، شکل ، جهت و موقعیت ویژگی های یک قطعه مورد استفاده قرار می گیرد . ویژگی های تلرانس گذاری شده با GD&T ارتباط واقعی بین جفت قطعات را به خوبی نمایش می دهند.
استفاده از GD&T باعث ایجاد تفسیر یکسان از نقشه ها میشود. اطمینان از مونتاژ مناسب جفت قطعات ، افزایش کیفیت و کاهش هزینه ها از دیگر مزایا است.
طراح هنگام تلرانس گذاری هندسی باید به وضعیت مونتاژی و عملکردی هر ویژگی دقت کافی داشته باشد . GD&T بعنوان یک چک لیست که طراح نمام ویژگی های یک قطعه را با آن بررسی کرده، عمل می کند.
در اینجا ما میخواهیم مباحث ارائه شده در دوره آموزش GD&T فشرده که در 24 ساعت و در 6 جلسه 4 ساعت برگزار میشود را بیان کنیم.
دوره آموزش GD&T فشرده برای اولین بار در کشور توسط مهندس موسوی طراحی گردید و مورد استقبال صنعتگران و دانشجویان قرار گرفت.
پیشنیاز دوره GD&T دوره نقشه خوانی که در مرکز طراحی و مهندسی معکوس برگزار میشود هست.
در شروع دوره آموزشی تلرانس هندسی در مورد تعریف GD&T , کاربرد تلرانس های هندسی صحبت میکنیم.
در قسمت بعد مقدمه و تاریخچه GD&T ذکر میشود. و بعد از آن با اصطلاحات و علائم نقشه و GD&T را آموزش میبینید.
علائم نقشه های مهندسی
در قسمت بعد با ویژگی های با اندازه و بدون اندازه و تعاریف و کاربرد آنها و مشخصه های GD&T آشنا میشوید.
مشخصه های اصلی GD&T
بحث ناحیه تلرانسی مشخصه های هندسی از مباحث مهم GD&T هست که در جلسه اول راجب آن صحبت میکنیم.
ناحیه تلرانسی
در قسمت بعد با چارچوب کنترل ویژگی یا همون FCF آشنا میشیم.
چارچوب کنترل ویژگی FCF
FCF متصل می شود به ویژگی ها تا فرم ، راستا یا مکان ویژگی ها را کنترل کند .
در جلسه دوم به حدود اندازه و اصل تیلور(قانون شماره یک) می پردازیم.
اصل تیلور یا قانون شماره 1 GD&T
با این تفاسیر راجب ابن صحبت مبکنیم که اصل تیلور چه خطاهایی رو کنترل میکند و طبق اصل تیلور و اصل استقلال قطعات به چه صورت کنترل میشوند.
کنترل قطعات طبق اصل تیلور ( قانون شماره یک GD&T)
در قسمت بعد توضیح میدهیم که تلرانس های حدی ارتباط بین ویژگی ها رو کنترل نمیکنند و از سال 1930 استاندارد اجازه نمیدهد شما از تلرانس های حدی به جز اندازه ویژگی های با اندازه استفاده کنید.
در ادامه این جلسه راجب این صحبت میکنیم که تلرانس های حدی چه نقص هایی دارند و از مزایا تلرانس های هتدسی صحبت میکنیم.
نقشه ای با تلرانس حدی
تفسیر های گوناگون از نقشه یا تلرانس حدی
بهینه سازی نقشه با تلرانس هندسی
در جلسه سو م به تعدیل کننده های شرایط مواد (مودی فایر ها ) MMC , LMC , RFS و همچنین تعدیل کننده های مبنا MMB,LMB , RMB و کاربرد هر یک از این تعدیل کنند های مواد می پردازیم.
تعدیل کننده ها در GD&T
در ادامه راجب کنترل تلرانس موقعیت و اشتباهات رایج کنترل تلرانس موقعیت و استفاده از فیکسچرهای کنترلی و گیج های برو- نرو صحبت میکنیم.
کنترل تلرانس موقعیت
در ادامه راجب پلن های مورد نیاز برای تولید قطعات با کیفیت صحبت میکنیم.
حالت مجازی (VIRTUAL CONDITION) :
شرایط مجازی
مبنا :
چارچوب مرجع مبنا DRF
در جلسه چهارم راجب تلرانس های فرم و راستا صحبت میکنیم و نحوه کنترل تلرانس های فرم و راستا
تلرانس های فرم
تلرانس های راستا
تلرانس های پروفیل
تلرانس موقعیت
بر اساس استاندارد ASME Y14.5M-2018تلرانس موقعیت به همراه تعدیل کننده ها استفاده می شود. در جائیکه چیزی نوشته نشود RFS تلقی شده در غیر اینصورت از حروف M یا L درون دایره در FCF استفاده می شود.
تلرانس های لنگی
تلرانس های هم مرکزی و تقارن
برای ۵ گام طراحی مبتنی بر GD&T برای داشتن قطعات با کیفیت بالاتر و هزینه کمتر میتوانید این مقاله رو مطالعه کنید …
برگزاری بیش از 700 دوره تخصصی و 100 کارگاه آموزش دریچه ای برای ارتباط با برندهای مطرح حوزه صنعت و استارت آپ های فعال و شرکت های دانش بنیان بوده است. در این دوره ها تاکنون نزدیک به ۷۰ استارت آپ فعال شرکت داشته اند و بیش از ۵۰ برند شناخته شده متخصصین خود را برای یادگیری بیشتر به این فضای آموزشی ارزشمند فرستاده اند. در اینجا تنها گزیده ای از این برندها را مشاهده میکنید.
GeoTol Pro,A Practical Guide to Geometric Tolerancing per ASME Y14.5 2009
ISO 1101 – ۲۰۱۷
ASME Y14.5 – 2018
DIMENSIONING and TOLERANCING HANDBOOK by: PAUL DRAKE
برای مشاهده ویدیو های ما به صفحه آپارات مرکز بپیوندید .
بازتاب‌ها و دنبالک‌ها
[…] گام طراحی مبتنی بر GD&T برای داشتن قطعات با کیفیت بالاتر و هزینه […]
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد 🙂